Ό, τι μας λείπει στο παρόν, μπορούμε -στις ευτυχέστερες περιπτώσεις και με την προϋπόθεση πως κάποτε μας δόθηκε ως κάτι σίγουρο, ασφαλές και απολαυστικό- να το βρούμε αλλιώς μέσα στον ψυχισμό μας. Είναι σαφές, ωστόσο, πως το ανακουφιστικό καταφύγιο των εσωτερικών μας αναπαραστάσεων δεν μπορεί να λειτουργήσει αντικαθιστώντας το ίδιο το ζωντανό βίωμα για χρόνο μεγαλύτερο από ένα συγκεκριμένο όριο, διαφορετικό για τον καθένα και ανάλογο με την ψυχική του οργάνωση, αλλά πάντως δεδομένο για όλους. Σε κάθε περίπτωση, έχει και η υπομονή τα χρονικά της όρια, αλλιώς η αναμονή κινδυνεύει να μεταλλαχθεί σε ματαίωση και η ματαίωση σε θυμό ή θλίψη. Μέσα σε αυτό το πνεύμα κύλησε και η διαδικτυακή συζήτηση κάποιων φίλων, που έκλεισε με την ερώτηση: «τι σας λείπει τελικά πιο πολύ αυτήν την περίοδο ; » και την άμεση απόκριση: «ο ήχος και ο αχός του γέλιου από τη δική μας και τις άλλες γειτονικές παρέες, μια καλοκαιρινή βραδιά…»
Το 2017, ο πρώτος τόμος εκείνης της χρονιάς, του ψυχαναλυτικού περιοδικού Revue française de psychanalyse, αφιερωμένος, όπως αναφέρεται, στους δολοφονημένους τον Ιανουάριο του 2015 σκιτσογράφους του σατυρικού περιοδικού Charlie Hebdo, είχε τον γενικό τίτλο «Rire» (Γέλιο). Εκεί μπορεί κανείς να βρει ενδιαφέροντα άρθρα γύρω από αυτήν την τόσο ιδιαίτερη ανθρώπινη ψυχική έκφραση, που αποτέλεσε διαχρονικά αντικείμενο μελέτης όχι μόνον της φιλοσοφίας, αλλά και της ιατρικής. Δεν είναι ασφαλώς ο χώρος κατάλληλος για να επεκταθούμε αναλυτικά επί του περιεχομένου, όμως ήδη στο εισαγωγικό σημείωμα του τεύχους καταγράφονται συνοπτικά μερικά θέματα, που μας αφορούν ίσως γενικότερα. Σκιαγραφούνται αδρά οι σύνθετες και πολυσήμαντες πτυχές του γέλιου: το τρυφερό και αυθεντικά χαρούμενο νόημά του, σε αντίστιξη με τη σκληρότητα που μπορεί κάποιες φορές να εμπεριέχει (πχ ένα ειρωνικό γέλιο, ή το γέλιο κατά τη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου), η αμυντική του λειτουργία, η αμφιθυμία του, η δυνατότητα του να μας συνδέει ή και να μας αποσυνδέει αυτόματα από τους γύρω μας. Και επίσης, διατυπώνονται θεμελιώδη ανθρωπογνωστικά ερωτήματα, που αναζητούν τις πιθανές απαντήσεις τους όχι μόνο μέσα στην επιστημονική σκέψη, αλλά και από τον καθένα μας ξεχωριστά: γιατί άραγε γελάμε; Ή το ακόμα πιο ερεθιστικό: με τι ακριβώς γελάμε;
Αντί επιλόγου, και μαζί με τις ευχές για καλό Πάσχα και για μια ακόμα καλύτερη και ελπιδοφόρα άνοιξη, ο πολύσημος στίχος του ποιητή από την Ελένη του: ...ίσκιοι και χαμόγελα παντού...
Δρ. Μαρία Κούντζα
ψυχίατρος- ψυχοθεραπεύτρια