Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής εμφανίζουν κάποια ιδιαίτερα γνωρίσματα: (α) στον πυρήνα της ψυχοπαθολογίας τους βρίσκεται η εικόνα και η σχέση που έχει το άτομο με το σώμα του, στο οποίο και εντέλει επιτίθεται, μέσω των διατροφικών συμπτωμάτων, (β) πλήττουν κυρίως το γυναικείο φύλο, (γ) συσχετίζονται ψυχοπαθολογικά (μεταξύ των άλλων) και με τα κοινωνικά πρότυπα, έτσι όπως αυτά διαμορφώνονται στον Δυτικό Κόσμο, από τις πρώτες δεκαετίες που ακολουθούν τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι χαρακτηριστικό πως, αν και η ψυχογενής ανορεξία είχε περιγραφεί για πρώτη φορά το 1689, τα επίσημα διαγνωστικά κριτήρια οριστικοποιήθηκαν, τόσο για την ψυχογενή ανορεξία όσο και για την ψυχογενή βουλιμία, στη δεκαετία του 1970, ενώ η διαταραχή της επεισοδιακής υπερφαγίας αναγνωρίστηκε ως διακριτή κλινική οντότητα μόλις το 2013.
Έχει σημασία να επισημανθεί πως πρόκειται για σοβαρές και χρόνιες διαταραχές, με υψηλά ποσοστά συννόσησης με άλλες ψυχιατρικές παθήσεις και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σωματικών επιπλοκών, που καθιστούν την ψυχογενή ανορεξία μια από τις ψυχιατρικές πάθησεις με τη μεγαλύτερη θνητότητα. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις και εφόσον υπάρξει εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα, οι διατροφικές διαταραχές αντιμετωπίζονται ικανοποιητικά.
Η έγκυρη επιστημονική ενημέρωση του κοινού έχει, λοιπόν, ιδιαίτερη αξία, στο μέτρο που συμβάλλει στην αμεσότερη αναγνώριση των συμπτωμάτων και κατ’ επέκταση στην έγκαιρη πρόσβαση των πασχόντων στη θεραπεία. Αυτό που όμως θα πρέπει να υπογραμμιστεί είναι πως η μεγάλη καθυστέρηση που παρατηρείται από τη στιγμή της εμφάνισης των διατροφικών συμπτωμάτων μέχρι οι πάσχοντες να έρθουν σε επαφή με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, όπως και η δυσκολία τους να διατηρήσουν τη θεραπευτική σχέση μαζί του για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται προκειμένου να βοηθηθούν, οφείλονται σε βαθύτερους ψυχολογικούς μηχανισμούς.
Η ψυχική διεργασία που απαιτείται για να αμβλυνθούν ψυχικοί αμυντικοί μηχανισμοί, όπως πχ αυτός της άρνησης, ή συναισθήματα όπως ο φόβος και η ντροπή, που συνοδεύουν βασανιστικά τους πάσχοντες και τους αποτρέπουν από το να αναζητήσουν βοήθεια, είναι πρωταρχικής σημασίας. Η οικογένεια, το φιλικό περιβάλλλον, όπως επίσης και το ενδιαφέρον και η κατανόηση από έναν αγαπημένο δάσκαλο μπορούν να συνδράμουν καθοριστικά προς αυτήν την κατεύθυνση.
Είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω ως ειδικός στις παρουσιάσεις δύο λογοτεχνικών βιβλίων για εφήβους, με θέμα την ανορεξία (Στ. Κάσδαγλη, Ήθελα μόνο να χωρέσω, εκδόσεις Πατάκη και Μ. Θεοδωράκη, Να ζεις δυνατά, εκδόσεις Κάκτος). Η ανάγνωση ενός ενδιαφέροντος λογοτεχνικού έργου, όπου με γόνιμη ευαισθησία μετουσιώνονται οι εμπειρίες και τα συναισθήματα του συγγραφέα, μέσα από την αφήγηση της ιστορίας των μυθιστορηματικών του ηρώων, μπορεί να δημιουργήσει στη σκέψη και τη φαντασία του αναγνώστη τις ανακουφιστικές εκείνες ταυτίσεις, που τόσο τις έχει ανάγκη για να νιώσει λιγότερο μόνος απέναντι στο πρόβλημά του. Μία τέτοιου είδους συναισθηματική εμπειρία κατάργησης της μοναξιάς είναι πιθανό να προσφέρει ένα πρώτο κίνητρο για να θελήσει κάποιος να αντιμετωπίσει τη διατροφική του διαταραχή.
Δρ. Μαρία Κούντζα
ψυχίατρος - ψυχοθεραπεύτρια