Η πανδημία covid-19 είναι βεβαίως μια κρίση υγειονομική, που αποτελεί ωστόσο την γενεσιουργό αιτία και μιας παράλληλης οικονομικής κρίσης (World Economic Forum, 2020). Προγενέστερες μελέτες έχουν συνδέσει την μεγάλη οικονομική αβεβαιότητα, που διαμορφώνει συνθήκες αβεβαιότητας ακόμα και για την εξασφάλιση της τροφής, με αύξηση της επίπτωσης στον γενικό πληθυσμό των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής (ΔΠΤ), κυρίως της διαταραχής της επεισοδιακής υπερφαγίας και της συνεπακόλουθης παχυσαρκίας (Rasmusson et al, 2018).
Σε κάθε περίπτωση, η προσπάθεια κατευνασμού των δυσφορικών και δυσάρεστων συναισθημάτων μας μέσω της τροφής είναι ένα κοινό, έστω και περιστασιακά, ανθρώπινο βίωμα. Και όπως αναφέρει ο D.W. Winnicott (1936), «μέσω της ψυχαναλυτικής θεραπείας των μεγαλύτερων παιδιών και των ενηλίκων, μπορούμε να κατανοήσουμε σε βάθος τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους η πείνα και η λήψη τροφής χρησιμοποιούνται ως άμυνες ενάντια στο άγχος και τα καταθλιπτικά συναισθήματα».
Γίνεται, επομένως, αντιληπτό πώς και γιατί η συνθήκη μιας γενικευμένης κρίσης είναι πιθανό να ευνοήσει την εκδήλωση μιας Διαταραχής Πρόσληψης Τροφής ή την εμφάνιση υποτροπών της. Και ίσως ο κίνδυνος να είναι ακόμα μεγαλύτερος στην παρούσα πανδημία, διότι μερικά από τα συστατικά της στοιχεία αγγίζουν άμεσα τον ίδιο τον πυρήνα της ψυχοπαθολογίας των ΔΠΤ. Η διαρκής απειλή, για παράδειγμα, και οι ξαφνικές και σημαντικές αλλαγές που επιβάλλει η πανδημία στην καθημερινότητά μας, δημιουργούν την αίσθηση της απώλειας του ελέγχου της ζωής μας, ζήτημα που είναι έτσι κι αλλιώς κομβικής σημασίας για τους πάσχοντες από ΔΠΤ. Ο περιορισμός, επίσης, λόγω της πανδημίας, των περισσότερων εξωστρεφών δημιουργικών δραστηριοτήτων, όπως οι σπουδές και η εργασία, και η αναγκαστική επιστροφή πολλών νέων ανθρώπων στην πατρική τους εστία δημιουργούν επιπρόσθετα εμπόδια στην ήδη δύσκολη, για τους πάσχοντες από ΔΠΤ, διαδικασία αυτονόμησής τους. Και βεβαίως, η κοινωνική αποστασιοποίηση και απομόνωση, που αποτελεί βασική ιατρική σύσταση για την προφύλαξη από τον ιό, ενδυναμώνει μερικούς από τους δυσλειτουργικούς μηχανισμούς που αναπτύσσουν τα άτομα με ΔΠΤ, προκειμένου να περιορίσουν τη ντροπή που νιώθουν για το σώμα και την εικόνα τους.
Οι ΔΠΤ αποτελούν ήδη αρκετά συχνές ψυχιατρικές παθήσεις, με μεγάλη ψυχιατρική και σωματική συννοσηρότητα, ενώ είναι χαρακτηριστική η μεγάλη αντίσταση των πασχόντων να απευθυνθούν για βοήθεια. Θα ήταν λοιπόν σημαντικό, μέσα στην πανδημική κρίση, να στρέψουμε την προσοχή μας και να αναγνωρίσουμε τις ιδιαίτερες δυσκολίες των έφηβων και των (νεαρών) ενηλίκων που παιδεύονται καθημερινά τόσο πολύ με τη λήψη της τροφής, βιώνοντάς την ως μια κουραστική και επίπονη σκοτούρα παρά ως ανάγκη και απόλαυση.
Δρ. Μαρία Κούντζα
ψυχίατρος- ψυχοθεραπεύτρια